زمین‌شناسی و سنگ‌شناسی مجموعه بازالتی سلطان‎میدان در رخنمون‌های شمال و شمال خاور شاهرود، البرز خاوری، شمال ایران

مجموعه بازالتی سلطان‎میدان نمایانگر مهم‌ترین،  ستبر‌ترین و حجیم‌ترین فعالیت ماگمایی پالئوزوییک پیشین ایران است که در پهنه البرز خاوری در شمال و شمال خاور شاهرود رخنمون دارد. این مجموعه، روی سازند قلی به سن  اردوویسین پایانی  و در زیر سازند پادها به سن  دونین پیشین قرار دارد. نشانه‌های میدانی  بیانگر حضور بیش از 50 روانه‌ گدازه است که به‌طور متناوب در محیط خشکی و زیر آبی فوران کرده‌اند. این مجموعه دربر دارنده یک طیف تفریقی پیوسته از بازالت، آندزیت‌بازالتی، تراکی‌بازالت و تراکی‌آندزیت بازالتی است که  دچار درجات متوسط تا شدید دگرسانی شده‌ است. نمودارها و داده‌‌های ژئوشیمیایی بیانگر ماهیت انتقالی تا قلیایی ماگمای اولیه، ارتباط زایشی سنگ‌های این مجموعه از راه فرایند تبلور تفریقی با یکدیگر، تأثیر نداشتن و یا نقش ناچیز آلایش ماگمایی در تحول آنها و تشکیل‌ ماگمای اولیه‌ سازنده‌ آنها از ذوب بخشی 15 تا 17 درصدی یک منشأ گوشته‌ای غنی‌شده‌ گارنت ‌پریدوتیتی در یک محیط کششی کافتی درون قاره‌ای هستند. این جایگاه، با محیط کششی کافتی حاکم بر البرز و ایران مرکزی در  پالئوزوییک پیشین و به‌ویژه اردوویسین پسین- سیلورین در مراحل آغازین تشکیل و گسترش تتیس کهن سازگار است.